Η φυσικοθεραπεία στα χρόνια του Covid-19 σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων

Ο Covid-19 είναι μια νόσος που προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα. Αποτελεί μία ιδιαίτερα μολυσματική νόσο, ενώ εντοπίστηκε για πρώτη φορά λίγους μήνες πριν, στην Ουχάν της Κίνας. Η νόσος πήρε το όνομά της από τον κορονοϊό SARS-CoV-2.

Ο ιός μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων από τα μικροσταγονίδια που εξέρχονται από το αναπνευστικό σύστημα μέσω του βήχα, του φτερνίσματος ή της ομιλίας, εφόσον τα άτομα βρίσκονται σε μικρότερη των δύο μέτρων απόσταση. Ο χρόνος επώασης του ιού στο ανθρώπινο σώμα είναι μεταξύ δύο και δεκατεσσάρων ημερών. Όταν νοσήσει το άτομο συνήθως εμφανίζει: βήχα (όχι ιδιαίτερα παραγωγικό), δύσπνοια και πυρετό. Λιγότερα συχνά ο ασθενής παρουσιάζει μυϊκούς πόνους, παραγωγή πτυέλων, πονόλαιμο, ρινική καταρροή, κεφαλαλγία και διάρροια.

Στις περισσότερες φορές οι ασθενείς αντιμετωπίζουν ήπια τον ιό, και το ξεπερνούν άμεσα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου οι ασθενείς, έχοντας επιβαρυμένο ανοσοποιητικό σύστημα, νοσούν από το σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων-ARDS, την σηπτική καταπληξία ή το σύνδρομο της πολυοργανικής ανεπάρκειας. Η επιβεβαίωση πως ένα άτομο νοσεί πρέπει να επιβεβαιωθεί από σε μία σειρά εξετάσεων. Πραγματοποιείται ταυτοποίηση του ιού με την ανίχνευση του γενετικού υλικού (RNA) με την αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης (PCR). Επιπλέον, ακτινολογικά ο ασθενής εμφανίζει στοιχεία άτυπης πνευμονίας, είτε στην ακτινογραφία είτε στην αξονική τομογραφία του θώρακα.

Όταν το άτομο νοσήσει και η κατάσταση της υγείας του απαιτεί την διακομιδή του στο νοσοκομείο, οι θεράποντες ιατροί του χορηγούν οξυγόνο και ενδοφλέβια υγρά, ενώ παράλληλα παρακολουθούν την λειτουργία των ζωτικών του οργάνων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δεν συνιστάται η χρήση κορτικοστεροειδών, παρά μόνο στην περίπτωση που ο ιός προκαλέσει σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας.

Η εξέλιξη της νόσου ακολουθεί τρείς διαφορετικές πορείες, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Λόγω της ταχύτητας μετάδοσής της, αλλά και των σοβαρών επιπλοκών που προκαλεί, η Παγκόσμια Επιστημονική Κοινότητα μελετά τρόπους περιορισμού αυτής, καθώς και αντιμετώπισής της με τις λιγότερο δυνατές επιπλοκές στο ανθρώπινο σώμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι από την πρώτη στιγμή εμφάνισης του ιού στους ανθρώπους, οι ερευνητές ανά τον κόσμο προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο που θα καλύπτει το γενικό πληθυσμό και θα δημιουργεί σε αυτόν τα αναγκαία αντισώματα, με σκοπό την αντιμετώπισή του από το ανοσοποιητικό σύστημα. Η διαδικασία αυτή κανείς δεν γνωρίζει πόσο χρόνο θα διαρκέσει. Μέχρι τότε, όμως, οι κυβερνήσεις σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον εκάστοτε φορέα, συλλέγουν τα επιδημιολογικά στοιχεία ανά κράτος και ανά πόλη, τα αναλύουν και λαμβάνουν αποφάσεις με σκοπό τον περιορισμό της νόσου.

Στην Ελλάδα, ο Εθνικός Οργανισμός Υγείας σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, αποφάσισαν την υποχρεωτική χρήση της μάσκας σε κλειστούς χώρους και τον περιορισμό των συναθροίσεων. Οι επαγγελματίες Υγείας υποχρεούνται να λαμβάνουν όλα τα μέτρα υγιεινής, προκειμένου να μην μεταδίδεται ο ιός μεταξύ των ασθενών τους. Επιπλέον, αποφασίστηκε η απαγόρευση των επισκέψεων σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων. Στις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, η πλειοψηφία των ατόμων που ζουν έχουν επιβαρυμένο ιατρικό ιστορικό, και θα μπορούσαν να νοσήσουν από τον Covid-19 με σοβαρές συνέπειες για την υγεία τους.

Η Τρίτη και η Τέταρτη ηλικία, με το πέρασμα των χρόνων αρχίζουν σιγά σιγά και απομονώνονται. Οι δυνάμεις τους φθίνουν, τα ενδιαφέροντά τους μειώνονται, τα προβλήματα υγείας εμφανίζονται. Η φυσιολογική φθορά του χρόνου γίνεται αισθητή και όσο τα χρόνια περνούν γίνεται ακόμα πιο αισθητή. Στην καθημερινότητα μιας πανδημίας, η κατάσταση δυσκολεύει σημαντικά. Πριν την πανδημία οι ηλικιωμένοι τρόφιμοι είχαν την δυνατότητα να συναντήσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, να μιλήσουν μαζί τους, να επικοινωνήσουν και να συνεχίσουν να νιώθουν κομμάτι μιας ολόκληρης κοινωνίας. Στο διάστημα του Covid-19, οι επισκέψεις περιορίστηκαν και στο τέλος απαγορεύτηκαν.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ενημερώνουν συνεχώς για την εξέλιξη της πανδημίας, τονίζοντας τα κρούσματα με τους νοσούντες αλλά και με τους θανόντες. Ακόμα και η μουσική που χρησιμοποιείται ή και το ύφος μετάδοσης της πληροφορίας γίνεται με τρόπο ώστε να δημιουργήσει στον θεατή άγχος, αγωνία, φόβο, με απώτερο σκοπό την ορθή εφαρμογή των μέτρων περιορισμού του ιού. Οι ηλικιωμένοι αισθάνονται το άγχος, την αγωνία και τον φόβο στο μέγιστο βαθμό. Παράλληλα με την επιβαρυμένη ψυχολογική τους κατάσταση οι δραστηριότητες τους παραγκωνίζονται και η καθημερινότητά τους αλλάζει σημαντικά. Συνεπώς, σταδιακά οι ηλικιωμένοι μας οδηγούνται στην απομόνωση.

Ο ρόλος των ειδικών σε αυτή την περίπτωση κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντικός. Πρέπει σε συνεργασία όλοι να φροντίσουμε η ζωή των γηραιότερων δίνοντας τους την ευκαιρία να ζουν αξιοπρεπώς και μια ασφάλεια αυτή την πρωτόγνωρη και κρίσιμη περίοδο. Ειδικότερα, ως φυσικοθεραπεύτρια θεωρώ πως η εργασία μας πλέον ως θεραπευτές είναι πολυσύνθετος. Αρχικά, από ιατρικής άποψης ο φυσικοθεραπευτής οφείλει να διατηρεί και να προάγει την εύρυθμη λειτουργία του καρδιοαναπνευστικού, του μυοσκελετικού και του νευρικού συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης για τον κάθε τρόφιμο ξεχωριστά καλύπτοντας τις ατομικές τους ανάγκες. Παράλληλα, αναγκαία είναι η κοινωνικοποίηση των ενοίκων. Με άξονα την ανάγκη του ατόμου για επαφή και δημιουργία, οργανώνουμε μικρές ομάδες, ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με στόχο τη δημιουργική τους απασχόληση και την επικοινωνία τους. Συνεπώς, η ψυχολογική κατάσταση των ενοίκων βελτιώνεται παράλληλα με την συνολική εικόνα της υγείας τους. Το αίσθημα της απομόνωσης, της αγωνίας, του άγχους και του φόβου μειώνονται και οι ηλικιωμένοι δεν αισθάνονται τόση θλίψη αν και βρίσκονται μακριά από τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Η παροχή 24ώρης φροντίδας από το νοσηλευτικό προσωπικό εγγυάται τη σωστή σίτιση και ενυδάτωση των ενοίκων, καθώς και την ορθή λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής. Ακόμα και στις περιπτώσεις όπου ο ασθενής παραμένει κλινήρης, το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό του σύστημα λειτουργούν ομαλά χωρίς να συσσωρεύονται εκκρίσεις και πτύελα στις αναπνευστικές οδούς, που σε άλλες περιπτώσεις θα τον επιβάρυναν. Αξιόλογο θα ήταν να σημειωθεί ότι μέσα από την άσκηση, το άτομο νιώθει ευεξία, η οποία με τη σειρά της αποτελεί το πλέον ιδανικό «φάρμακο» για την καταπολέμηση της θλίψης. Όσο η ψυχολογική κατάσταση του ατόμου βελτιώνεται, τόσο το ανοσοποιητικό του σύστημα δύναται να αντιμετωπίσει με περισσότερη ευκολία τυχόν «εισβολείς».

Οι ένοικοι και οι οικογένειές τους αντιλαμβάνονται πλέον πως ζώντας σε ένα προστατευμένο και αποστειρωμένο περιβάλλον αφενός προστατεύονται από την έκθεσή τους σε έναν τόσο σοβαρό ιό, αφετέρου δεν τους λείπει τίποτα από την προηγούμενη καθημερινότητά τους. Μέσα στον οίκο ευγηρίας κινητοποιούνται, ψυχαγωγούνται, κοινωνικοποιούνται και εμείς με τη σειρά μας προσπαθούμε οργανωμένα και με αγάπη να τους προσφέρουμε όσα τους στερεί ο χρόνος, η πανδημία, η νέα πραγματικότητα που καλούμαστε όλοι να βιώσουμε.

Καταλήγοντας θα ήθελα να ζητήσω από τον κάθε αναγνώστη του παρόντος άρθρου να αναλογιστεί έναν κόσμο χωρίς την τρίτη και τέταρτη ηλικία. Θα ήταν ένας κόσμος χωρίς ταυτότητα, χωρίς ρίζες, χωρίς αγνή και αληθινή αγάπη και σεβασμό στην ίδια μας την ύπαρξη. Για τον λόγο αυτό, ας συνδράμουμε όλοι αναγνωρίζοντας και ενισχύοντας την προσπάθεια των θεραπευτών και των νοσηλευτών, ώστε να εξασφαλίσουμε στους ηλικιωμένους μια φιλόξενη ζωή, με χαρά, με γέλιο, με άσκηση, με υγεία, με φίλους. Η νέα αυτή οικογένεια που τους υποδέχεται υπόσχεται να προστατεύσει με όπλα τις γνώσεις, τον σεβασμό και την αγαπή αυτή την ευάλωτη κοινωνική ομάδα, τον πυλώνα της ίδιας της κοινωνίας.

Κυριακάκη Ε. Άννα

Φυσικοθεραπεύτρια

Πτυχιούχος Α.Τ.Ε.Ι. Πατρών (Παράρτημα Αιγίου) – Τμήμα Φυσικοθεραπείας

Τηλ. Επικοιν. 6974176203

e-mail: personalphtherapy@gmail.com